Ahmet Ada

Sina Akyol’un şiiri için az sözcükle çok katmanlı anlamlandırmalara yol açan bir şiir denilebilir. Hemen belirteyim, sözcük tutumluluğuyla sözcükte anlam olarak yoğunlaştığı, bunun kaçınılmaz bir zorunluluk olduğu bilinmektedir. Öyle ki, şiirinin ses katmanı da sözcüklerin örgüsünün çıkardığı iç seslerle kurulur. Bir de ritim için yaptığı sözcük yinelemeleriyle inişli çıkışlı ses katmanı oluşturur. Bir felsefeci gibi sorular soran öznenin şiiridir. Kişisel Antoloji (Seçme Şiirler) adlı yeni kitabındaki şiirleri okuduğunuzda, gündelik hayata dokunan, imgelemde yeniden kurulmuş bir şiir olduğunu kavrarız. Kulağınız ses salkımlarıyla dolar. Gündelik hayat denince, dışarısı ile içerisinin buluştuğu merkezi anlarız. O merkezden çıkıp imgelemden sözcüklere dökülür. Kişisel Antoloji bunun tipik örnekleriyle oluşturulmuştur.
Doğal olarak her kısa şiir bir büyük şiirin parçası değil, farklı izlekleri olan şiirlerdir. Yalınlık, kesinlik, yoğunluk temel özellikleridir bu kısa şiirlerin. İmgeyi dizede değil, şiirin bütününde görmek mümkündür.
Sina Akyol’un şiirlerinin ayırt edici özellikleri arasında ironi ve humor vardır. Yalın şiir diline ironi ve humor katarak gerilimli insan hallerini gülümseten bir konuma taşır. Metafizik ve tasavvuf yönelimi arı, duru şiir dili içinden sözcükte yoğunlaşarak belirginleşir. Akyol, aynı zamanda az sözcükle şiirde arınmanın şairidir. Varlığa dönüş, varoluşun sorunsalları son dönemde onu bilge söyleyişlere yöneltmiştir. Toplumsal ilgilerden uzak değildir şiiri. Toplumsal hayata ironik-eleştirel bir tutumla yaklaşan Akyol, kendine özgü biçim deneyleriyle dikkati çeker.
Sina Akyol toplu ve seçme şiir kitapları hariç on bir şiir kitabı yayımladı. Denemelerini Düzyazdım (1012) adıyla kitaplaştırdı. Daha önce ilk seçme şiirlerine Yetinmek Sevindirir (2007) adını vermişti. Toplu şiirleriyse Belki Çiçek Dağına (1999) adını taşıyordu. Kişisel Antoloji (2015) ikinci seçme şiirler kitabı. Son kitabı Salyangoz İlmi (2014). Akyol şiirinin bütün özelliklerini barındırıyor.
Kırk sekiz kısa şiirin yer aldığı Kişisel Antoloji (Seçme Şiirler) kitabında da şiirinin temel özelliklerini sergileyen şiirleri seçmiş. Lümpen söze ödün vermeyen,sözün damıtılarak söylendiği şiirler. Oyun, espri, şaşırtıcı sonlanış; bunlar da Akyol şiirinin bazı özellikleri. Dirim – ölüm gibi yaşamsal temaları şiirinin bütününe yaysa da, onun şiirinde baskın olan sevinç patlamalarıdır.
Sinan Akyol’un şiirleri, anlatıcı ben’in söze dayalı ve öznenin kendi olduğu şiirlerdir. Konuşma dilinin eksiltili yapısıyla şiirini kuruyor. Yapıya önem veriyor. Yapının şaşırtıcı biçimde bitirildiği görülüyor. Örnekse, “Cevat Çapan İçin Güzelleme” şiirinde, “ölüm şiiri yazmasın artık, iştah ile karpuzların tadına baksın” diye bitiriyor şiiri. Biçimsel açıdan şu söylenebilir: Bir iki sözcükle kurduğu şiirsel sözü alt alta kırarak yapıya ulaştığı görülüyor. Diyalogdan monologa bütün anlatım yollarını şiiri için seferber ediyor: “Hâla yeşil giyer / hâla yeşil tozarım” gibi tekrarlarla bir ritim tutturuyor.Böylece, gezip tozmak gibi dilimizde yer etmiş söyleyiş biçimlerine dirimsellik kazandırıyor.
Sina Akyol, şiirlerinde vurguya, “şurada yoğunlaşın” der gibi önem veriyor. Dolayısıyla noktalama imleri, çizgiler, ayraçlar bolca kullanılıyor. Bir başka zamana, olguya, mekâna geçerken ayracı kullanmayı yeğliyor. Geçmişten şimdiye ve geleceğe ilmekler atıyor. Bazen sözü “özlü söz” düzeyinde kalıyor. Bazen de konuşma dilinin söyleyişini doğrudan şiire taşıyor: “ağacı” değil, “ağ’cı” diye yazıyor. Gündelik hayatın gelgiti, insanın hareketliliği şiirlerde belirgindir. Şiir tümcelerini alt alta kırarak yapıyor bunu.
Şiir dili kendine özgü ve doğurgandır. Örnekse, “çıplağım, giyinsem” değil, “çıplağımı giyinsem “ diyor. Böylece gündelik dil içinden kendi söyleyiş biçimini yaratıyor. Kendine kalan, kendi olan bir şiir kurmayı amaçlıyor. Her şeyin şiir yazma nedeni olabileceğini düşünüyor. Hayatımızdaki küçük ayrıntıları, nesneleri şiir konusu yapması şiir düşüncesinin gereğidir. İnce ayrıntıları kaygı edinmesi de bundandır. Sevgiye de aşka da aynı yaklaşım inceliğiyle dokunup geçiyor. Dokunup geçtiği bazen Türkiye’nin durumudur: “Halbuki Şemdinli’de / kurşundan kurtulmanın / tekrarı yok”. Bu ve benzeri şiirler, şairin Salyangoz İlmi kitabının sonunda yer alıyor. Bunlar toplumsal ilgileri olan zarif şiirlerdir.
Söz’ü imbikten geçirerek arınmış, yoğunlaşmış bir şiir diline ulaşıyor. Bu dilin yan anlamları, eksiltili hali, boşlukları var. Şiirinde bir eda, bir tavır da ortaya çıkıyor. Yalın şiirsel sözler tavrını işaretliyor. Coşkun Yerli, “Akyol’un şiirlerinde olağanlıkla özgünlük, uyumla başkaldırı, muziplikle hüzün ve halk işi somut yaşamla modern bir somut imgelem iç içe” diyor.
* * *

Kişisel Antoloji kitabına kısa bir giriş yazısı yazmış Sina Akyol. Seçki hazırlamanın zorluğunu vurguluyor. Kitapta sonra, “Susmalar Şairi: Sina Akyol” toplu söyleşisi yer alıyor. Söyleşiye Cenk Gündoğdu, İsmail Mert Başat, Orhan Alkaya, Gonca Özmen, Hakan Cem, Asuman Susam, Emel Kaya, Veysi Erdoğan katılmışlar. Sorular ve yanıtlarla Sina Akyol’un şiir poetikası ile yakın dönem şiir tarihçesi ortaya çıkıyor. Kitap, Emel Kaya’nın, “Sina Akyol’un Şiiri: “Taşın Dip Damarı” başlıklı yazısı ve seçme şiirlerle tamamlanmış. Seçme şiirlerinde ilk belirginleşen nokta, “biçemi” oluşmuş bir şairin çeşitli konulara, hayatın küçük ayrıntılarına girip ince, çokanlamlı söyleyişlere ulaşmış olmasıdır. Salyangozun İlmi’nin son şiirlerindeki estetiksel deneyimini politik şiir için de denediği görülüyor. Kısaca, politik olana da, gündelik hayata da, hayatın bütünselliği içinden bakan bir poetika ortaya çıkıyor.
Sina Akyol’un Kişisel Antoloji’sine Emel Kaya, şairin şiir dilinin özelliklerine değinen bir inceleme yazmış. Ünsal Özünlü’nün Edebiyatta Dil Kullanımları’nı temel alarak Akyol’un şiir dilinin ayırt edici özelliklerini; ikilemelerini, yinelemelerini, dilsel sapmalarını, konuşma dilinden aldığı sözcükleri kullanışını, biçim arayışlarını, sözbilimsel biçimlerini örneklerle gösteriyor. Kısaca, dili yazboza uğratışını işaretliyor: “Hayatın içine konumlanmış, yalın, çağrışıma açık bir şiir yazar; öngörülemeyeni sızdırmaya çalışır” diyor. Kişisel Antoloji (Seçme Şiirler) kitabı, kendine özgü biçem ve biçimi olan usta bir şairin seçtiği şiirlerden oluşuyor.

KİŞİSEL ANTOLOJİ
(Seçme Şiirler)
Sina Akyol
Şiirden Yayınları, 2015
92 Sayfa, 10 TL

Aydınlık Kitap, 26 Şubat 2016, Sayı: 201